کشت خاکی توت‌فرنگی به دلیل مشکلات و سوددهی پایین، باعث شده است تا کشاورزان به سمت کشت هیدروپونیک توت‌فرنگی گرایش پیدا کنند. با استفاده از این روش، می‌تواید با بهره وری بالاتر، محصولاتی با کیفیت بالا و در حد صادرات تولید کنید.
در این مطلب به آموزش کامل کشت توت‌فرنگی هیدروپونیک می‌پردازیم تا هر آنچه نیاز است درباره این سیستم بدانید، کسب کنید.
فیلم آموزش کشت هیدروپونیک توت فرنگی
کشت هیدروپونیک چیست؟
کشت هیدروپونیک یا آب‌کشت، یکی از پیشرفته‌ترین تکنولوژی‌های کشاورزی به شمار می‌رود که برای نخستین بار در سال ۱۹۵۹ به صورت تجاری به کار گرفته شد. این تکنولوژی به ایران نیز راه یافته و بسیاری از کشاورزان به استفاده از این سیستم روی آورده‌اند.
در روش هیدروپونیک، به جای خاک، از آب به عنوان بستر کشت استفاده می‌شود. گیاهان به طور مستقیم در آب قرار می‌گیرند که حاوی عناصر غذایی ضروری مانند ازت، آهن، و فسفر است. توت‌فرنگی از جمله گیاهانی است که به خوبی می‌توان آن را با استفاده از این تکنولوژی پرورش داد.
چندین نوع مختلف از سیستم‌های هیدروپونیک وجود دارد که برای پرورش توت‌فرنگی مناسب هستند. در ادامه، بهترین سیستم‌ها برای این منظور معرفی می کنیم.
معرفی سیستم های کشت هیدروپونیک توت فرنگی
سیستم‌های کشت هیدروپونیک توت‌فرنگی انواع مختلفی دارند که هر کدام دارای مزایا و معایب خاصی هستند. با توجه به اینکه توت‌فرنگی گیاهی حساس به کمبودهای تغذیه‌ای است، سیستمی مناسب است که بتواند به طور کامل عناصر غذایی را به گیاه برساند.
برای آشنایی کامل با انواع کشت Hydroponic می‌توانید به مطلبی که در این باره نوشته‌ایم مراجعه کنید. در این بخش، سه مورد از بهترین سیستم‌ها را به طور خلاصه معرفی می‌کنیم.
سیستم DWC
در سیستم DWC، گیاه توت‌فرنگی بر روی سینی‌ای با حفره‌های متعدد قرار می‌گیرد و ریشه‌ها از داخل این حفره‌ها خارج می‌شوند. زیر سینی، محلول غذایی قرار دارد و ریشه‌ها به صورت معلق در این محلول قرار می‌گیرند.
سیستم Ebb and Flow (اب و فلو)
در سیستم Ebb and Flow، بستر گیاه از موادی تشکیل شده که از نظر شیمیایی خنثی هستند و فقط به عنوان نگهدارنده رطوبت عمل می‌کنند، مانند ورمیکولیت. محلول غذایی در زمان‌بندی مشخصی وارد بستر کشت می‌شود و در زمان معینی نیز از بستر خارج می‌شود.
سیستم دراپ
آخرین سیستم مناسب برای توت‌فرنگی، سیستم دراپ است. در این روش، مانند آبیاری قطره‌ای، مواد غذایی به صورت قطره‌ای روی بستر گیاه ریخته می‌شوند. مواد غذایی اضافی از محفظه‌ای خارج شده و دوباره به چرخه باز می‌گردند.
مزایای کشت توت فرنگی به صورت Hydroponic
کشت Hydroponic توت فرنگی نسبت به روش‌های سنتی کشت در خاک، مزایای قابل توجهی دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این مزایا اشاره می‌کنیم:
- عدم رشد علف‌های هرز : این روش از رشد علف‌های مزاحم جلوگیری می‌کند.
- کاهش بیماری‌های خاک‌زاد : بیماری‌های ناشی از خاک در این روش به حداقل می‌رسند.
- حفظ خاک : خاک به دلیل عدم استفاده، فرسوده و نابود نمی‌شود.
- پرورش مداوم توت فرنگی : امکان کشت و برداشت توت فرنگی در تمام طول سال فراهم می‌شود.
- عدم نیاز به علف‌کش‌ها : استفاده از مواد شیمیایی برای از بین بردن علف‌های هرز غیرضروری است.
- کیفیت بالاتر محصول : محصولات دارای کیفیت بهتری هستند.
- کاهش مصرف آفت‌کش‌ها : نیاز به استفاده از آفت‌کش‌ها به شدت کاهش می‌یابد.
- مصرف کمتر آب : این روش نیاز به آب کمتری دارد، که منجر به صرفه‌جویی قابل توجهی در منابع آب می‌شود.
- بی تاثیر از شرایط آب و هوایی : محدودیت‌های ناشی از شرایط آب و هوایی در این روش وجود ندارد.
معایب کاشت گیاه توت فرنگی به صورت هیدروپونیک
کاشت توت‌فرنگی به روش هیدروپونیک، با وجود مزایای بسیار، دارای معایبی است که باید پیش از انتخاب این شیوه، به دقت در نظر گرفته شوند:
- هزینه‌ی اولیه بالا
- نیاز به نظارت و مراقبت مداوم
- آسیب‌پذیری بیشتر گیاهان در برابر بیماری‌ها و آفات
- احتیاج به فضای کافی و مناسب
تجهیزات گلخانه هیدروپونیک توت فرنگی
نور مصنوعی
در گلخانه‌های هیدروپونیک که محیطی بسته دارند، استفاده از لامپ‌های رشد گیاهی برای تأمین نور مورد نیاز توت‌فرنگی‌ها ضروری است. این لامپ‌ها باید قادر به ارائه نور با شدت و طیف مناسب برای فرآیند فتوسنتز باشند. طیف نوری ایده‌آل برای توت فرنگی ها شامل محدوده‌های قرمز و آبی است که به ترتیب برای گل دهی و رشد برگ ها مفید هستند.
بستر کشت
بستر کشت در سیستم‌های Hydroponic نقش حیاتی در حفظ رطوبت و پشتیبانی از گیاهان دارد. پرلیت، پیت ماس، و کوکوپیت از جمله بسترهای رایج هستند که هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. برای مثال، پرلیت به دلیل بافت سبک و قابلیت تهویه بالا، برای گیاهانی با نیاز به اکسیژن‌رسانی مطلوب مناسب است.
پمپ آب
پمپ آب برای ایجاد جریان مداوم آب در سیستم‌های هیدروپونیک ضروری است. انتخاب قدرت پمپ باید متناسب با حجم آب و طول مسیر گردش آب باشد.
آبگرمکن
آبگرمکن‌ها برای افزیش دمای آب در سیستم‌های Hydroponic به کار می‌روند. دمای آب باید برای انواع مختلف گیاهان به‌طور دقیق تنظیم شود.
چیلر
چیلرها برای خنک‌سازی آب در شرایطی که دمای محیط بالا رود، استفاده می‌شوند. کنترل دمای آب به ویژه در فصول گرم سال برای جلوگیری از استرس گرمایی گیاهان و حفظ سلامت ریشه‌ها مهم است.
پمپ هوا
پمپ هوا برای افزایش اکسیژن محلول در آب و جلوگیری از خفگی ریشه‌ها در سیستم‌های هیدروپونیک نقش دارد. میزان اکسیژن مورد نیاز بستگی به نوع گیاه دارد.
تایمر
تایمرها برای تنظیم دقیق زمان‌بندی فعالیت‌های مختلف در سیستم کشت، مانند چرخش آب و تزریق محلول غذایی، استفاده می‌شوند. تنظیم صحیح تایمرها برای اطمینان از انجام به‌موقع فرآیندها حیاتی است.
مواد غذایی
مواد غذایی یا کودها باید بر اساس نیازهای خاص هر گیاه انتخاب شوند. در سیستم‌های Hydroponic، تعادل مواد مغذی بسیار حساس است و باید به طور مرتب با استفاده از کیت‌های تست مواد مغذی بررسی شود.
شرایط کاشت گیاه توت فرنگی به صورت گلخانه هیدروپونیک
دما
دمای مناسب برای رشد گیاهان می‌تواند بسته به مرحله رشد و فصل‌های مختلف، متغیر باشد. تغییر دما یکی از عوامل مهمی است که موجب شروع گلدهی در گیاهان می‌شود. به طور کلی، دمای ایده‌آل برای رشد توت‌فرنگی بین ۱۵ تا ۲۷ درجه سانتی‌گراد است.
pH
pH، عاملی کلیدی در جذب عناصر غذایی توسط گیاهان است. اگر pH خیلی بالا (قلیایی) یا خیلی پایین (اسیدی) باشد، جذب برخی عناصر محدود می‌شود و گیاه قادر به استفاده از آنها نخواهد بود. محدوده pH مناسب برای کشت هیدروپونیک بین ۵.۵ تا ۶.۵ است.
رطوبت
در روش‌های بدون خاک مانند آب کشت، گیاهان به رطوبت بسیار حساس‌اند. کمبود رطوبت باعث می‌شود گیاه به سرعت آب خود را از دست دهد و دچار پژمردگی شود. این حساسیت در دوران گلدهی و میوه‌دهی افزایش می‌یابد. در گلخانه‌های هیدروپونیک، باید حداقل ۷۰ درصد رطوبت فراهم شود. برای اندازه‌گیری دقیق رطوبت، استفاده از دستگاه‌های رطوبت‌سنج توصیه می‌شود.
نور
نور، عاملی است که گاهی اوقات کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد، اما تأثیر قابل توجهی بر رشد و کیفیت محصول دارد. هنگام استفاده از سیستم‌های هیدروپونیک، باید از وجود مقدار کافی نور اطمینان حاصل کنید. برای سنجش نور می‌توانید از دستگاه فتومتر استفاده کنید. در صورت کمبود نور طبیعی، باید از نورهای مصنوعی برای جبران این کمبود استفاده نمایید.
هزینه احداث گلخانه هیدروپونیک توت فرنگی
یکی از سوالات رایجی که افراد قبل از شروع به کشت مطرح می‌کنند این است که هزینه احداث گلخانه هیدروپونیک توت فرنگی چقدر است؟ پاسخ به این پرسش به عوامل متعددی وابسته است، از جمله مساحت مورد نظر، نوع مصالح به‌کار رفته، موقعیت جغرافیایی، و نوع تجهیزات. با این حال، به طور کلی، هزینه تأسیس گلخانه Hydroponic در بازه‌ای بین یک میلیون و هشتصد هزار تومان تا پنج میلیون تومان به ازای هر متر مربع تغییر می‌کند. (این ارقام بر اساس استعلام از چندین شرکت سازنده گلخانه به دست آمده‌اند.)
میزان برداشت توت فرنگی در گلخانه هیدروپونیک
میزان برداشت توت‌فرنگی در گلخانه‌های هیدروپونیک تحت تأثیر عوامل متعددی قرار دارد. با این حال، این روش نسبت به کشت سنتی در خاک، بازدهی بالاتری دارد. اگر تمام شرایط به درستی رعایت شوند، می‌توان حداقل 10 کیلوگرم محصول از هر مترمربع برداشت کرد. همچنین، در صورت استفاده از فضای عمودی و بهره‌گیری از لامپ‌های مصنوعی در فصولی که نور طبیعی کمتری وجود دارد، امکان برداشت بیش از ۴۰ کیلوگرم محصول در سال از هر مترمربع فراهم می‌شود.
بیماری های گیاه توت فرنگی در کشت هیدروپونیک
علیرغم استفاده نکردن از خاک در این شیوه، باز هم بیماری‌های گیاه توت‌فرنگی در کشت هیدروپونیک کم نیستند و اگر از آنها غافل شوید، تمام زحماتتان هدر می‌رود و در مدت کوتاهی تمام محصولات از بین می‌روند. آفت‌ها و بیماری‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند برای شما دردسر درست کنند. ما در این بخش سه مورد از مهم‌ترین آنها را به شما معرفی می‌کنیم.
آنتراکنوز توت‌فرنگی
این بیماری از قارچ Colletotrichum acutatum نشأت می‌گیرد و از علائم آن می‌توان به سیاه شدن روی میوه توت‌فرنگی اشاره کرد. اگر علائم این بیماری را مشاهده کردید، مقدار مصرف کود ازته را کمتر کنید و از سم بردوفیکس استفاده کنید.
کپک خاکستری
کپک خاکستری یا Gray rot یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گیاهی است که نه تنها برای توت‌فرنگی بلکه برای صیفی‌جاتی مثل گوجه نیز مشکل‌ساز است. علائم آن شامل تغییر رنگ روی اندام‌های گیاه مانند برگ و میوه‌ها می‌شود. اگر این علائم را مشاهده کردید، در کوتاه‌ترین زمان ممکن گیاه را از محیط کشت خارج کرده و آن را نابود کنید و حتماً اقدامات لازم برای جلوگیری از گسترش این بیماری را انجام دهید.
ورتیسیلیوم توت‌فرنگی
ورتیسیلیوم توت‌فرنگی جزء بیماری‌هایی است که نیاز است تا تمام توانتان را برای مقابله با آن به کار بگیرید. این بیماری از قارچی به همین نام نشأت می‌گیرد و علائم آن شامل پژمردگی برگ‌ها، توقف رشد و قهوه‌ای شدن نقاط مختلف گیاه می‌باشد. بهترین راه‌کار در برابر این بیماری نیز جدا کردن گیاهان آلوده و استفاده از رقم‌های مقاوم به این بیماری است.
توصیه نویسنده
به‌عنوان یک پژوهشگر در حوزه کشاورزی، بدون هیچ‌گونه سوگیری، پیشنهاد می‌کنم که قبل از اقدام به تأسیس گلخانه هیدروپونیک توت فرنگی، حتماً تحقیقات کافی انجام دهید. همچنین، در طول فرآیند کار، از مشاوره‌های متخصصان کشاورزی بهره بگیرید و بدون داشتن برنامه‌ریزی مناسب، اقدام به این کار نکنید.
بر اساس تجربیاتی که از بازدید از گلخانه‌های هیدروپونیک به دست آورده‌ام، اگر نگاهی بلندمدت دارید، این روش کشت برای شما مناسب خواهد بود. اما، اگر به دنبال نتیجه‌ای کوتاه‌مدت هستید، کشت سنتی خاکی برای شما مقرون‌به‌صرفه‌تر خواهد بود.
برای آشنایی بیشتر با نیاز های این گیاه می توانید اقدام به کاشت توت فرنگی در باغچه کنید و تجربه ای هر چند کوچک کسب کنید تا شانس موفقیت شما را افزایش دهد.
اگر علاقه مند به یادگیری کشت هیدروپونیک هستید پیشنهاد می شود در ورکشاپ زیر حتما شرکت کنید
نتیجه گیری
در این مقاله، تلاش کرده‌ایم تا روش کامل کشت هیدروپونیک توت‌فرنگی را آموزش دهیم، به گونه‌ای که شما بتوانید با حداقل هزینه و احتمال شکست، در کارتان موفق شوید. اگر سوالی دارید یا نکته‌ای برایتان ابهام است، لطفاً سوال خود را در بخش نظرات در پایین صفحه مطرح کنید تا در اسرع وقت به شما پاسخ دهیم.
